پروپیونیک اسیدمی

راهنمای والدین درباره پروپیونیک اسیدمی – Propionic Acidemia

اطلاعات موجود در این مطلب کلی است به عبارت دیگر این اطلاعات به تمامی کودکان PA اختصاص ندارد. گاهی روشهای درمانی ویژه ای برای یک کودک توصیه می شود، که برای دیگر کودکان توصیه نشده است. کودکان PA علاوه بر پزشک خود باید تحت درمان یک پزشک متخصص بیماریهای متابولیک و یک متخصص تغذیه قرار گیرند.

PA چیست؟

پروپونیک اسیدمی یک اختلال مرتبط با ارگانیک اسیدها می باشد و با علامت اختصاری PA نشان داده می شود. افراد مبتلا به این بیماری، برای هضم برخی از اسیدهای آمینه موجود در غذای روزانه خود، با مشکل مواجه می شوند.

چه عاملی باعث ایجاد پروپیونیک اسیدمی می شود؟

پروتئینها همراه با غذا وارد بدن ما می شوند، برای اینکه بدن بتواند از این پروتئینها استفاده کند، آنها باید به اجزا کوچکتری که اسید آمینه نامیده می شوند، تبدیل شوند. سپس آنزیمهای ویژه، تغییراتی را در این اسیدهای آمینه ایجاد می کنند تا بدن بتواند از آنها استفاده کند.

پروپونیک اسیدمی وقتی به وجود می آید که آنزیم ویژه ای که پروپیونیل کوآ کربوکسیلاز (PCC) نامیده میشود، یا به درستی عمل نکند و یا اصلا وجود نداشته باشد. وظیفه این آنزیم، تغییراسیدهای آمینه در جهتی است که بتوانند مورد استفاده بدن قرار گیرند. هنگامی که این آنزیم به درستی عمل نکند سطح برخی مواد، که گلایسین و پروپیونیک اسید نامیده می شوند به همراه دیگر مواد مضر در خون بالا رفته و ایجاد مشکل می کنند.

چهار اسیدآمینه ای که به درستی تجزیه نمی شوند عبارتند از: ایزو لوسین ، والین ، متیونین و ترئونین. این اسیدهای آمینه در تمامی غذاهای حاوی پروتئین یافت می شوند. این پروتئینها در گوشت و تخم مرغ و دیگر محصولات لبنی به مقدار بیشتر و در آرد و غلات و برخی میوه ها و سبزیجات به مقدار کمتر یافت می شوند.

چه عواملی باعث عدم حضور و یا فعالیت نادرست آنزیم PCC می شود؟

کنترل ساخت آنزیمها در بدن به عهده ژنها است. افراد مبتلا به PA یک جفت ژن معیوب دارند که به درستی عمل نمی کنند. به خاطر این تغییر ایجاد شده در ژنها، یا آنزیم PCC ساخته نمی شود و یا آنزیم ساخته شده به درستی فعالیت نمی کند.

اگر PA درمان نشود، چه مشکلاتی به وجود می آید؟

پروپونیک اسیدمی در کودکان اثرات متفاوتی دارد. بسیاری از کودکان مبتلا، علایم بیماری را در اولین روزهای زندگی خود نشان می دهند، در حالیکه برخی دیگر ممکن است این علایم را چند سال بعد بروز دهند. در بیماران پروپونیک اسیدمی حملات ناگهانی و پیش بینی نشده بیماری، دیده میشود. این حملات ناگهانی بحرانهای متابولیکی نامیده می شوند.

علایم بحرانهای متابولیکی عبارتند از:

• کم اشتهایی
• استفراغ
• احساس ضعف و خواب آلودگی
• سستی ماهیچه ها و مفاصل

عمومی ترین یافته های آزمایشگاهی عبارتند از:

• وجود کتونها در ادرار افزایش سطح برخی ارگانیک اسیدها
• افزایش سطح گلایسین
• افزایش مواد اسیدی خون یا اسیدوز متابولیکی کاهش گلبولهای سفید خون
• افزایش آمونیاک خون، کاهش پلاکت خون

مشکلات ناشی از عدم درمان بحرانهای متابولیکی عبارتند از:

• مشکلات تنفسی
• تشنج
• تورم مغز
• سکته وکوما که ممکن است منجر به مرگ بیمار شود

بین حملات بحرانهای متابولیکی، کودک اغلب بدون مشکل است.

دلایل احتمالی ایجاد بحران متابولیکی:

• دریافت مقدار زیادی پروتئین
• بیماری و یا عفونت
• گرسنگی طولانی
• رویدادهای استرس زا همچون عمل جراحی

تاثیرات بلند مدت PA که در برخی از کودکان دیده می شود شامل موارد زیر است:

• ناتوانی در یادگیری و یا عقب ماندگی ذهنی انعطاف پذیری کم ماهیچه ها استئوپروزیس ( پوکی استخوان )
• اختلال در راه رفتن و دیگر مهارتهای حرکتی عدم رشد التهاب پانکراس یا پانکراتیتیس
• حرکات غیر ارادی و غیر طبیعی، تشنج، راشهای پوستی

اگر درمان دراین بیماران انجام نشود، آسیبهای مغزی به وقوع می پیوندد که می تواند باعث عقب ماندگی ذهنی کودک و یا حتی مرگ او در چند سال اول زندگی شود. تعداد کمی از افراد مبتلا، هیچگاه علایم بیماری را بروز نمی دهند. این افراد هنگامی شناسایی می شوند که یکی از اعضای خانواده آنها که مبتلا به این بیماری است، شناسایی شود.

وقتی PA درمان می شود چه اتفاقی رخ می دهد؟

کودکانی که درمان فوری و مداوم قبل از بحران متابولیکی دارند، ممکن است رشد طبیعی داشته باشند. به طور کلی هر چه درمان زودتر آغاز شود نتیجه بهتری خواهد داد. در برخی از کودکان علیرغم شروع درمان، علایم عقب ماندگی ذهنی و مشکلات یادگیری دیده می شود.

همچنین تشنج و مشکلات رفتاری در برخی از کودکان گزارش شده است. کودکان مبتلا به پروپونیک اسیدمی اغلب بیشتر از معمول دچار عفونت می شوند، که این عفونتها باید هر چه سریعتر درمان شوند تا به بحران متابولیکی منجر نشوند.

درمان PA چیست؟

پزشک کودک شما با یک پزشک متخصص بیماریهای متابولیک و یک متخصص تغذیه همکاری خواهد کرد تا کودک شما را درمان کند. برای جلوگیری از عقب ماندگی ذهنی و مشکلات جسمی درمان فوری نیاز است. بسیاری از کودکان نیازمندند تا تحت رژیم غذایی کم پروتئین قرار گرفته و از شیر خشک های خاص استفاده کنند. در ادامه روش درمانی که به طور معمول برای بیماران PA پیشنهاد می شود، ذکر شده است:

رژیم غذایی کم پروتئین، غذاهای طبی و شیر خشکهای خاص:

یک برنامه غذایی با مقادیرکم اسیدهای آمینه لوسین، والین، متیونین و ترئونین و با حداقل مقدار پروتئین توصیه می شود. اغلب مواد غذایی موجود دراین رژیم، کربو هیدراتها (نان، غلات، میوه ها و سبزیجات و غیره) خواهد بود.کربو هیدراتها انواع مختلفی از قندها را به بدن می دهند، که بدن این قندها را صرف تولید انرژی خواهد کرد. رژیم غذایی حاوی کربو هیدرات زیاد و پروتئین کم، می تواند از بحران متابولیکی جلوگیری کند.

غذاهایی که حاوی پروتئین بالا بوده و باید از رژیم حذف شده و یا مقدار آنها محدود شوند عبارتند از:

شیر و ترکیبات لبنی، گوشت و مرغ، ماهی، تخم مرغ، سبزیجات خشک شده، باقلا خشک شده و مغزها (بادام، پسته، گردو و غیره)، بسیاری از میوه ها و سبزیجات مقدار کمی پروتئین دارند و می توانند به مقدار معینی استفاده شوند. تمام پروتئین را از رژیم غذایی کودک حذف نکنید. کودکان PA به مقداری پروتئین برای رشد مناسب نیازمندند.

متخصص تغذیه، رژیم غذایی مناسب رشد کودک شما را طراحی خواهد نمود. کودک شما به این رژیم مناسب غذایی، در طول زندگی خود نیازمند خواهد بود. علاوه بر این رژیم غذایی کم پروتئین، ممکن است به کود ک شما شیر خشک های خاص نیز تجویز شود. این شیر خشک ها، حاوی مقادیر مناسب پروتئین و دیگر مواد غذایی لازم برای رشد کودک خواهد بود. پزشکان به شما خواهند گفت که کدام شیر خشک و چه مقدار از آن برای کودک شما مناسب است.

همچنین غذاهای طبی همچون آرد های با پروتئین کم، ماکارونی و برنج ساخته شده اند که مناسب افراد PA می باشند. متخصص تغذیه به شما خواهد گفت که چگونه می توانید از این غذاها در برنامه غذایی کودکتان استفاده کنید.

از گرسنگی طولانی مدت کودک پرهیز کنید:

کودکان مبتلا به PA نیازمندند که به طور متناوب غذا بخورند تا از بحران متابولیکی در آنها جلوگیری شود. اغلب این کودکان باید هر 6-4 ساعت یک بار غذا بخورند. حتی برخی از کودکان ممکن است به وعده های غذایی بیشتری نیاز داشته باشند. کودک شما حتی در طول شب نیز نباید گرسنه بماند. اگر کودکتان در طول شب خودش از خواب بیدار نشود، شما مجبور خواهید شد خودتان او را از خواب بیدار کنید.

ممکن است به شما گفته شود که یک غذای نشاسته ای سبک، یک نوبت قبل از خواب و یک نوبت در طول شب به کودکتان بدهید. ممکن است کودک شما به یک نوبت دیگر از این غذا، هنگام صبح بعد از بیدار شدن از خواب نیاز داشته باشد. نشاسته ذرت خام مخلوط شده با آب، مقدار معین شیر و یا دیگر نوشیدنیها ممکن است یک منبع انرژی مناسب برای کودکانPA باشد که گاهی برای کودکان بالاتر از یک سال پیشنهاد می شود. در مورد غذای نشاسته ای مناسب با متخصص تغذیه مشورت کنید.

تجویز دارو

برای کودکان مبتلا بهPA استفاده از L-Carnitine می تواند مفید باشد. این دارو یک ماده طبیعی مفید است که به تولید انرژی در بدن کمک می کند همچنین به بدن کمک می کند از مواد مضر رهایی یابد. این دارو بخشی از درمان متداولPA است. پزشک به شما خواهد گفت که کودک شما به چه مقدار از آن نیازمند است. برخی آنتی بیوتیکهای خوراکی می توانند به کاهش مقدار اسید پروپیونیک در روده کمک کنند.

پزشک به شما خواهد گفت که آیا کودکتان به آنتی بیوتیک خاصی نیاز دارد یا خیر. به برخی از کودکان ممکن است مکمل خوراکی بیوتین داده شود. بیوتین یک نوع ویتامین B است که به بدن کمک می کند از غذا انرژی بسازد. تاثیر بیوتین در PA هنوز به اثبات نرسیده است اما ممکن است از شما خواسته شود که آن را به بیمار بدهید تا پزشک بتواند تاثیر این مکمل را در روند درمان کودک مشاهده کند.

کودکانی که علایم بحران متابولیکی را دارند، باید در بیمارستان تحت درمان قرار گیرند. در هنگام بحران متابولیکی کودک شما ممکن است به داروهایی همچون بی کربنات (به صورت داخل وریدی) نیازمند باشد. این دارو به کاهش سطح مواد اسیدی خون کمک می کند. گلوکز نیز اغلب به صورت وریدی به بیمار داده می شود تا از تجزیه پروتئینها و چربیهای ذخیره ای بدن جلوگیری شود. به یاد داشته باشید که هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید.

انجام تستهای منظم آزمایشگاهی

کودک شما به انجام تستهای مکرر ادرار برای کنترل سطح کتونها نیاز خواهد داشت. این تستها می تواند در منزل و یا در آزمایشگاه انجام شود. کتونها موادی هستند که هنگام تولید انرژی از چربیها، در بدن ایجاد می شوند. بدن در موارد زیر از چربیها برای تولید انرژی استفاده می کند: گرسنگی طولانی مدت، هنگام بیماری و یا در طول یک دوره ورزش سنگین.

وجود کتونها در ادرار می تواند علامت شروع یک بحران متابولیکی باشد. کودک شما به انجام تستهای مکرر خون و یا ادرار برای کنترل سطح اسیدهای آمینه نیاز خواهد داشت. نتیجه این تستهای آزمایشگاهی، رژیم غذایی و داروهای کودک شما را تعیین خواهند کرد.

اگر کودک شما علامت هرنوع بیماری را دارد فورا با پزشک تماس بگیرید:

در کودکان مبتلا به PA حتی یک بیماری مختصر می تواند منجر به بحران متابولیکی شود. برای پیشگیری از هر مشکلی به محض اینکه کودکتان علایمی مانند: کاهش اشتها، تب، استفراغ، اسهال، عفونت یا هرگونه علامت غیر عادی را داشت فورا با پزشک تماس بگیرید. کودکان مبتلا بهPA در هنگام کسالت، نیاز به خوردن غذاهای نشاسته ای و مایعات بیشتری دارند.

به علاوه آنها باید از خوردن غذاهای پروتئینی در طی دوران بیماری پرهیز کنند. بسیاری از کودکان مبتلا به PA در طول هر دوره بیماری نیازمند به درمان در بیمارستان خواهند بود، تا از بروز هر گونه مشکل جسمی در آنها جلوگیری شود.

وراثت PA چگونه است؟

این بیماری در دختران و پسران به یک نسبت مشاهده می شود. هر فرد دارای دو ژن است که دستور ساخت آنزیم PCC را میدهد. در کودکان PA هیچ یک از این دو ژن به درستی عمل نمی کنند. این کودکان هر یک از ژنهای معیوب را از یکی از والدین خود به ارث برده اند. به این نوع توارث، وراثت اتوزومال مغلوب می گویند. در والدین این کودکان، به ندرت اختلالی مشاهده می شود. اما هر یک از والدین یک تک ژن معیوب برای PA دارد. این والدین ناقل نامیده می شوند.

ناقلین علامت بیماری را بروز نمی دهند زیرا دیگر ژن آنها سالم است. وقتی هر دو والدین ناقل باشند، 25% احتمال تولد کودک کاملا سالم،50% احتمال تولد کودک ناقل همچون والدین و 25% احتمال تولد کودک مبتلا به PA در هر بارداری وجود دارد. مشاوران ژنتیک برای پاسخگویی به سوالات خانواده ها در دسترس می باشند. این مشاوران نحوه توارث بیماری را توضیح خواهند داد و همچنین راهنمای خانواده ها برای بارداری بعدی و همچنین مشاور آنها برای انجام تستهای تشخیصی برای دیگر اعضای خانواده خواهند بود.

آیا آزمایش ژنتیک خاصی در دسترس می باشد؟

امکان انجام تست ژنتیک وجود دارد. آزمایش ژنتیک که آزمایش DNA نیز نامیده می شود، تغییرات ایجاد شده در ژنهای تولید کننده PCC را بررسی می کند. در صورت هرگونه ابهام درباره آزمایش ژنتیک با پزشک متخصص بیماریهای متابولیک و یا با مشاور ژنتیک خود مشورت کنید. ممکن است انجام آزمایش ژنتیک، برای تشخیص بیماری ضروری نباشد، اما اگر امکان آن وجود داشته باشد، می تواند برای تشخیص قبل از تولد و یا تشخیص ناقلین مفید باشد.

آیا آزمایشهای تاییدی وجود دارند؟

تستهای تاییدی PAبر روی نمونه خون و ادرار و پوست قابل انجام هستند. درباره آنها با مشاور ژنتیک و یا پزشک متخصص بیماریهای متابولیک مشورت کنید.

آیا شما می توانید در طول بارداری آزمایش انجام دهید؟

اگر یکی از فرزندان شما مبتلا بهPA است، شما میتوانید آزمایش DNA را در طول بارداری بعدی انجام دهید. این آزمایش به شما خواهد گفت که، کودک بعدی شما مبتلا به این بیماری هست یا خیر. نمونه مورد نیاز برای انجام این تست از آمینوسنتز و یا CVS به دست می آید. این بیماری همچنین به وسیله تستهای آنزیمی که بر روی سلولهای بدن جنین انجام می شود، قابل شناسایی می باشد.

نمونه مورد نیاز برای این تست از آمینوسنتز به دست می آید. والدین میتوانند تصمیم بگیرند که، تستهای آزمایشگاهی را در طول بارداری انجام دهند و یا بعد از تولد کودک، تستها را روی نوزاد انجام دهند. مشاوران درباره این که کدام روش بهتر است به والدین توضیح خواهند داد.

آیا امکان دارد که، دیگر اعضای خانواده مبتلا به PA و یا ناقل آن باشند؟

امکان اینکه برادران و خواهران بزرگتر کودک مبتلا، که به طور طبیعی رشد کرده و به نظر سالم می رسند، به این بیماری مبتلا باشند بسیار کم خواهد بود. هر چند جستجوی بیماری در دیگر اعضای خانواده بسیار مفید خواهد بود، زیرا از بسیاری از مشکلات جسمی پیشگیری خواهد کرد. از مشاور ژنتیک و یا پزشک متخصص سوال کنید که آیا دیگر اعضای خانواده باید مورد آزمایش قرار گیرند یا خیر. برادران و خواهران دیگر بیمار که PA ندارند ممکن است همانند والدین خود ناقل باشند. در ناقلین هیچ اختلالی مشاهده نمی شود.

برادران و خواهران هریک از والدین نیز ممکن است ناقل این بیماری باشند. اطلاع از ناقل بودن از این جهت که آنها نیز ممکن است بچه های مبتلا به این بیماری داشته باشند، حایز اهمیت است. هنگامی که هر دو والدین می دانند که آنها ناقل بیماری هستند و یا زمانی که یک کودک مبتلا به این بیماری در خانواده وجود دارد، دیگر کودکانی که در این خانواده متولد می شوند باید علاوه بر آزمایشهای غربالگری تحت آزمایشهای تشخیصی دقیقتر، برای PA قرار گیرند.

شیوع بیماری پروپیونیک اسیدمی چقدر است؟

شیوع این بیماری در ایالت متحده آمریکا در حدود، 1 مورد درهر 100000 تولد است. پروپونیک اسیدمی در تمامی نژادهای قومی سرتاسر جهان وجود دارد، اما بیشتر از همه در اعراب عربستان سعودی مشاهده می شود. درصد افراد مبتلا در این کشور از یک در 2000 تا 1 در 5000 متغییر است.

آیا این بیماری نامهای دیگری نیز دارد؟

این بیماری گاهی با نامهای زیر خوانده می شود:

1. نقص پروپیونیل کوآ کربوکسیلاز
2. نقص PCC
3. گلایسینمی کتونی
4. هایپر گلایسینمی کتونی